2η Συνεδρίαση Επιτροπής Ανάπτυξης, Καινοτομίας και Αγροτικής Οικονομίας, 5.2.2021, με θέμα: «Γνωμοδότηση επί της μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων του έργου: Μονάδα επεξεργασίας Αποβλήτων (ΜΕΑ) για την εξυπηρέτηση του Δυτικού Τομέα της ΠΚΜ στην οποία εντάσσονται η 2η και η 3η Μονάδα Επεξεργασίας Βιοαποβλήτων (ΜΕΒΑ) Δυτικού Τομέα ΠΕ Θεσ/νίκη»
« Κυρίες και κύριοι
Αρχικά θέλουμε να υπογραμμίσουμε ότι η άποψη μας για την εξέταση τόσο σημαντικών θεμάτων με ευρύτερη εμβέλεια και ενδιαφέρον, είναι ότι αυτή θα έπρεπε να γίνεται σε επίπεδο Περιφερειακού Συμβουλίου με τη μέγιστη δυνατή δημοσιότητα και πρόσκληση φορέων.
Επίσης η διοίκηση, η οποία έχει γνωστή θέση για το συγκεκριμένο ζήτημα απέναντι στα δίκαια αιτήματα κατοίκων και φορέων, το ελάχιστο που θα έπρεπε να κάνει είναι να αναβάλει τη συζήτηση για λίγες μέρες έως ότου εκδικαστούν οι προσφυγές κατοίκων, φορέων και Δήμου Λαγκαδά στο ΣτΕ.
Από αυτή την άποψη θεωρούμε ότι σήμερα η συνεδρίαση μπορεί να έχει το χαρακτήρα μιας αρχικής συζήτησης και ενημέρωσης.
Κυρίες και κύριοι
Η κυβέρνηση της ΝΔ προχωράει χωρίς καθυστερήσεις τον αντιλαϊκό σχεδιασμό της και στον τομέα της διαχείρισης των απορριμμάτων. Συνεχίζει από εκεί που σταμάτησε η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ, στη βάση των κατευθύνσεων της ΕΕ και με βασικό κριτήριο την εξυπηρέτηση των συμφερόντων των μεγάλων ομίλων και επιχειρήσεων που θέλουν να εμπλακούν άμεσα ή έμμεσα στον «χρυσοφόρο» τομέα της διαχείρισης απορριμμάτων.
Το καλοκαίρι, η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας χορήγησε στο ΦΟΔΣΑ ΚΜ «Βεβαίωση Χωροθέτησης» για την κατασκευή της Μονάδας Επεξεργασίας Απορριμμάτων Δυτικού Τομέα της ΠΚΜ στη Μαυροράχη του Δήμου Λαγκαδά, κοντά στον υφιστάμενο ΧΥΤΑ. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη τέτοια μονάδα στην Ελλάδα η οποία και θα υλοποιηθεί με ΣΔΙΤ (Σύμπραξη Δημόσιου Ιδιωτικού Τομέα)..
Η «Λαϊκή Συσπείρωση» ξεκαθαρίζει εξαρχής, ότι η σχετική «Βεβαίωση Χωροθέτησης» που έχει εκδοθεί είναι παράνομη. Επικαλείται νομοθεσία που δεν ισχύει πλέον, για να υποστηρίξει, ότι ως προς τη χωροθέτηση το έργο ανήκει στην Α2 κατηγορία της περιβαλλοντικής κατάταξης έργων. Στην πραγματικότητα και σύμφωνα με την υφιστάμενη νομοθεσία το έργο ανήκει στην κατηγορία Α1 και απαγορεύεται ρητά να κατασκευαστεί στην προτεινόμενη τοποθεσία, που εμπίπτει στη Γ’ Ζώνη Προστασίας του Εθνικού Πάρκου Κορώνειας – Βόλβης. Με βάση το ισχύον καθεστώς στην περιοχή και την πραγματική φύση του έργου, η ΠΚΜ θα έπρεπε να απορρίψει το αίτημα του ΦΟΔΣΑ ΚΜ για χωροθέτηση της ΜΕΑ στη συγκεκριμένη περιοχή.
Την ίδια στιγμή, δημιουργούνται εύλογοι προβληματισμοί λόγω του μεγάλου μεγέθους του έργου (300.000 tn/έτος) και του σχεδιασμού η συγκεκριμένη ΜΕΑ να δέχεται το 65% των απορριμμάτων της Περιφέρειας ΚΜ από διάφορες Περιφερειακές Ενότητες. Πώς θα διασφαλιστεί η ασφαλής μεταφορά των απορριμμάτων, η δυνατότητα των υπηρεσιών των Δήμων να εκτελούν τέτοια δρομολόγια, καλύπτοντας ταυτόχρονα τις ανάγκες τις αποκομιδής και μάλιστα χωρίς επιπλέον οικονομική επιβάρυνση των δημοτών;.
Η διαχείριση αποβλήτων στα πλαίσια της λεγόμενης «πράσινης ανάπτυξης» δεν έχει καμία σχέση με την αγωνία του λαού της περιοχής για την προστασία του περιβάλλοντος ταυτόχρονα με μια ορθολογική διαχείριση των απορριμμάτων που δεν θα επιβαρύνει οικονομικά τους κατοίκους. Συγκεντρώνει το ενδιαφέρον εγχώριων αλλά και γερμανικών, αμερικανικών και άλλων μονοπωλιακών ομίλων, προνομιακών συνομιλητών τόσο της σημερινής κυβέρνησης ΝΔ, όσο και της προηγούμενης του ΣΥΡΙΖΑ.
Οι ΜΕΑ είναι συστατικά στοιχεία του Εθνικού και του Περιφερειακού Σχεδίου Διαχείρισης Αποβλήτων (ΕΣΔΑ και ΠΕΣΔΑ), που νομοθετήθηκαν από τη κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ επικαιροποιούνται από τη ΝΔ, υιοθετήθηκαν από τη διοίκηση Τζιτζικώστα της ΠΚΜ και ενσωματώνουν οδηγίες της ΕΕ.
Ο προσανατολισμός των ΕΣΔΑ, ΠΕΣΔΑ και η διεθνής εμπειρία δείχνουν, ότι βασικό προϊόν των ΜΕΑ, όπως σχεδιάζονται, θα είναι τα απορριμματογενή καύσιμα (SRF/RDF), που κατά βάση αποτελούνται από χαρτί και πλαστικό, δηλαδή ανακυκλώσιμα υλικά. Πρόκειται για λειτουργία αντίθετη στην ανακύκλωση με διαλογή στην πηγή. Σε αυτό συνηγορεί και ο καταμερισμός πόρων του νέου ΕΣΔΑ και του νομοσχεδίου για την ανακύκλωση που βρίσκεται σε διαβούλευση
Ταυτόχρονα η κερδοφόρα επιχειρηματική λειτουργία των ΜΕΑ, στα πλαίσια ΣΔΙΤ ή συμβάσεων παραχώρησης, απαιτεί εξασφαλισμένη πρώτη ύλη (σύμμεικτα απορρίμματα), ένα μίνιμουμ εγγυημένων εσόδων για την επεξεργασία των απορριμμάτων. Η κάλυψη της συνεχούς τροφοδοσίας των ΜΕΑ σε αυτό τα πλαίσιο, σημαίνει υποχώρηση της ανακύκλωσης με διαλογή στην πηγή ενώ το σχετικό κόστος φυσικά μεταφέρεται στους εργαζόμενους και τα υπόλοιπα λαϊκά στρώματα μέσω των αυξημένων δημοτικών τελών.
Η διάθεση των προϊόντων τους σχεδιάζεται να καλυφθεί από την γενικευμένη, καρκινογόνα καύση απορριμμάτων, με τη μορφή φθηνών «εναλλακτικών» καυσίμων, είτε στα καμίνια των τσιμεντοβιομηχανιών (π.χ ΤΙΤΑΝ στην Ευκαρπία Θεσσαλονίκης), είτε για την απευθείας παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας.++Καταρρέει και το φιλοπεριβαλλοντικό αφήγημα της απολιγνιτοποίησης.. Πρόκειται για κοινό στόχο τόσο της κυβέρνησης της ΝΔ, όσο και του ΣΥΡΙΖΑ, που τη συμπεριέλαβε στο ΕΣΔΑ, την προώθησε μαζί με την Ένωση Τσιμεντοβιομηχανιών Ελλάδας κι ας παριστάνει σήμερα ότι αντιτίθεται σε πλευρές της υλοποίησης σαν να μην κυβέρνησε. Σε αυτή τη κατεύθυνση κινείται και ο ΦΟΔΣΑ ΚΜ, κύριος φορέας υλοποίησης του ΠΕΣΔΑ ΚΜ.
Όλοι οι παραπάνω καλούν το λαό να διαλέξει με ποιον τρόπο θα υποβαθμίσει τη ζωή και την υγεία του θέτοντας το ψεύτικο δίλημμα: Χωματερές όπως είναι τώρα ή καύση.
Όσον αφορά ποιο συγκεκριμένα τη ΜΠΕ:
Σημειώνουμε την αρνητική τοποθέτηση επί της συγκεκριμένης ΜΠΕ και της προοπτικής χωροθέτησης της ΜΕΑ στο συγκεκριμένο χώρο από το Φορέα Διαχείρισης Κορώνειας – Βόλβης, της Δ/νσης Συντονισμού και Επιθεώρησης Δασών, του Συλλόγου Προστασίας Περιβάλλοντος Ευρύτερης Περιοχής Λαγκαδά, ο περιβαλλοντικός σύλλογος «Φίλοι της Γης», και μεμονωμένοι άνθρωποι.
Η ΜΠΕ επιλέγει να αγνοήσει το γεγονός ότι η εν λόγω προστατευόμενη περιοχή είναι ήδη επιβαρυμένη από την λειτουργία του ΧΥΤΑ, που δεν είναι απαλλαγμένη από προβλήματα. Δημιουργείται μια σωρεία προβλημάτων και κινδύνων που επισημαίνονται τόσο στις θέσεις που κατατέθηκαν στη δημόσια διαβούλευση, όσο και στις αρνητικές γνωμοδοτήσεις του Φορέα Διαχείρισης Κορώνειας – Βόλβης και της Δ/νσης Συντονισμού και Επιθεώρησης Δασών.
Για παράδειγμα και χωρίς να εξαντλούμε όλες τις σχετικές παρατηρήσεις αναφέρουμε, ότι οι εγκαταστάσεις της ΜΕΑ χωροθετούνται σε αναδασωτέες περιοχές και επιπλέον από το χώρο διέρχονται κλάδοι ρεμάτων. Πρόκειται για ρέματα που κατά κύριο λόγο διαπερνούν τη λεκάνη της Μυγδονίας και καταλήγουν στη λίμνη Κορώνεια, που πρόσφατα κατέρρευσε οικολογικά για μια ακόμη φορά. Οι πιο πρόσφατες επιστημονικές μελέτες αναδεικνύουν, ότι τα αίτια των διαδοχικών οικολογικών καταρρεύσεων της λίμνης πρέπει να αναζητηθούν σε σύνθετες φυσικοχημικές και βιολογικές διεργασίες. Ένας ακόμα παράγοντας κινδύνου και πολυπλοκότητας λοιπόν είναι αχρείαστος. Επίσης στην περιοχή εντοπίζονται καρστικοί υπόγειοι γεωλογικοί σχηματισμοί. Επομένως, η εγκατάσταση της ΜΕΑ αυξάνει το κίνδυνο μόλυνσης του υπεδάφους, υπόγειων υδροφορέων, τον κίνδυνο εξάπλωσης πιθανής ρύπανσης. Στα παραπάνω πρέπει να συνυπολογιστούν οι επιπτώσεις από τη λειτουργία του ΧΥΤΑ.
Πέρα από ζητήματα όπως τα παραπάνω, η ΜΠΕ παρουσιάζει πολλές ανακρίβειες και «λάθη» σε διάφορους υπολογισμούς, τα αποτελέσματα των οποίων χρησιμοποιούνται για να τεκμηριωθεί η συμβατότητα του έργου με το περιβάλλον στο οποίο σχεδιάζεται να εγκατασταθεί. Για παράδειγμα, παρουσιάζονται λάθος εκτιμήσεις για τις ανάγκες χρήσεις νερού για να δικαιολογηθεί η η εγκατάσταση της ΜΕΑ στη Γ’ Ζώνη Προστασίας. Αυτοί οι λάθος υπολογισμοί αφορούν τόσο τη χρήση καθαρού νερού, όσο και τη χρήση βιομηχανικού νερού. Επιλέγονται κατά βούληση 260 μέρες λειτουργίας για το καθαρό νερό και 365 μέρες για το βιομηχανικό νερό. Αυτός ο διαχωρισμός είναι πέρα από κάθε λογική και η αποκατάσταση του λογικού “σφάλματος” μας οδηγεί σε κατανάλωση καθαρού νερού 61,7 m3/ημέρα > 50 m3/ημέρα, που είναι το ανώτατο όριο αντλούμενης παροχής για την εγκατάσταση νέας βιομηχανικής μονάδας σε Γ’ Ζώνη Προστασίας. Επίσης, η επιλογή μεγαλύτερης διάρκειας λειτουργίας για τον υπολογισμό του βιομηχανικού νερού, οδηγεί στην υπερεκτίμηση των αναγκών για κατανάλωση του. Αυτή η ποσότητα, που στη συνέχεια αφαιρείται από τα επεξεργασμένα λύματα που
επανακυκλοφορούν στη ΜΕΑ, παρουσιάζει μειωμένη την ποσότητα των υγρών αποβλήτων που τελικά θα εκρέουν από τη διαδικασία με αποδέκτη κάποιο από το ρέμα που διαπερνά το χώρο.
Δεν θα θίξουμε καν τους υπολογισμούς της «αποδοτικότητας» ΜΕΑ σε ότι αφορά την «μείωση» του όγκου των απορριμμάτων. Ούτως ή άλλως αυτή η δήθεν «αποδοτικότητα» συμπεριλαμβάνει την παραγωγή απορριμματογενών καυσίμων, στη βάση που διαμορφώνουν οι οδηγίες της ΕΕ, η νομοθεσία της προηγούμενης κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ αλλά και ο ΕΣΔΑ, ο περιβαλλοντικός νόμος και το νομοσχέδιο για την ανακύκλωση της σημερινής κυβέρνησης ΝΔ. Ένας απλός έλεγχος αυτών των υπολογισμών επιβεβαιώνει, ότι βασικός σκοπός των ΜΕΑ είναι η παραγωγή SRF/RDF και άλλων απορριμματογενών καυσίμων, όπως το βιοαέριο.
Ένα ακόμα θέμα που θέλουμε να θίξουμε είναι η ασφαλής λειτουργία της ΜΕΑ. Πέρα από την απαράδεκτη επιδίωξη να κατασκευαστεί εντός προστατευόμενης περιοχής, πρέπει να σημειώσουμε ότι στη γύρω περιοχή και ακτίνα κάτω των 2,8 χλμ, βρίσκονται 2 κατοικίες και 6 επιχειρήσεις (1 κτηνοτροφική, 1 πτηνοτροφική, 1 τροφίμων, 1 βιομηχανικών ορυκτών, 1 αγροτική και 1 αναψυχής). Επιπλέον, σε απόσταση περίπου 600-650 μέτρων ανατολικά από το οικόπεδο εγκατάστασης περνάει ο ΤΑΡ (Διαδριατικός Αγωγός Φυσικού Αερίου). Έχοντας την εμπειρία των δεκάδων πυρκαγιών σε εργοστάσια ανακύκλωσης και επεξεργασίας αποβλήτων μόνο το τελευταίο χρόνο, θέλουμε να σημειώσουμε τις τραγικές επιπτώσεις ενός ανάλογου πιθανού ατυχήματος. Από αυτή την άποψη δεν αρκεί ένα γενικό ευχολόγιο μέτρων, όπως παρουσιάζει η ΜΠΕ, αλλά ένα οργανωμένο σχέδιο αντιμετώπισης που δεν θα μένει στα χαρτιά. Δεδομένου όμως ότι η ΜΕΑ θα λειτουργεί με γνώμονα το κέρδος και με επίσης δεδομένη την έλλειψη προσωπικού και μέσων άσκησης περιβαλλοντικού ελέγχου από την πλευρά του κράτους και της ΠΚΜ, δεν μπορούμε να έχουμε καμία εμπιστοσύνη στον έλεγχο των όρων που απαιτούνται για την ασφαλή λειτουργία της μονάδας.
Κυρίες και κύριοι
Το ζήτημα της διαχείρισης απορριμμάτων και της ένταξης των ΜΕΑ σε αυτή δεν είναι απλά τεχνικό ζήτημα, αλλά κατά βάση πολιτικό. Στο πλαίσιο του καπιταλιστικού τρόπου οργάνωσης της παραγωγής δεν εξασφαλίζεται η πρόληψη της παραγωγής των απορριμμάτων, η ανακύκλωση με διαλογή στην πηγή, η ορθολογική διαχείρισή τους προς όφελος του λαού με βάση τις σύγχρονες δυνατότητες και ανάγκες. Μια τέτοια διαχείριση προϋποθέτει ριζικές αλλαγές σε επίπεδο εξουσίας και οικονομίας που θα κατοχυρώσουν έναν δρόμο ανάπτυξης ο οποίος θα έχει στο επίκεντρο του την κάλυψη των σύγχρονων κοινωνικών αναγκών.
Με οδηγό αυτή την προοπτική και επίγνωση των περιορισμών που επιβάλλει το σημερινό πλαίσιο, η «Λαϊκή Συσπείρωση» έχει καταθέσει, επανειλημμένα, ένα ριζοσπαστικό πλαίσιο αιτημάτων για άμεση διεκδίκηση με προμετωπίδα ποιος θα διαχειριστεί τα απορρίμματα, με ποιον τρόπο, για το όφελος ποιανού.
Με βάση όλα τα παραπάνω καταψηφίζουμε τη συγκεκριμένη εισήγηση και τη ΜΠΕ και προτείνουμε – διεκδικούμε:
ü Να συζητηθεί το θέμα της χωροθέτησης της ΜΕΑ Δυτικού Τομέα και της καρκινογόνου καύσης απορριμμάτων άμεσα σε Περιφερειακό Συμβούλιο με τη συμμετοχή όλων των ενδιαφερόμενων φορέων.
ü Να ακυρωθεί η «Βεβαίωση Χωροθέτησης» που έχει χορηγήσει η ΠΚΜ και να καθοριστούν κριτήρια καταλληλότητας χωροθέτησης ανά είδος εγκατάστασης, με γνωστά από πριν κριτήρια αποκλεισμού των υποψήφιων χώρων.
ü Να μην εφαρμοστούν οι προβλέψεις του ΠΕΣΔΑ ΚΜ που περιλαμβάνει εκτός των άλλων την κατασκευή των ΜΕΑ με τα συγκεκριμένα κριτήρια και στόχους και την καύση του απορριμματογενών καυσίμων. Να σταματήσει κάθε διαδικασία για την ανάθεση της κατασκευής και λειτουργίας των Μονάδων Επεξεργασίας σύμμεικτων Απορριμμάτων (ΜΕΑ) σε αυτό τα πλαίσιο και με αυτά τα χαρακτηριστικά.
ü Χρηματοδότηση και ενίσχυση – στον αντίποδα της μονόπλευρης παχυλής χρηματοδότησης των πανάκριβων ΜΕΑ και των προβλέψεων του ΠΕΣΔΑ ΚΜ – της πρόληψης της παραγωγής απορριμμάτων, της προώθησης της ανακύκλωσης με διαλογή στην πηγή, της κομποστοποίησης των βιοαποβλήτων. Περιορισμό αλλά όχι δαιμονοποίηση της υγειονομικής ταφής, μέθοδος τεχνολογικά απλή, μακράν οικονομικότερη, άμεσα διαχειρίσιμη από το προσωπικό των διαδημοτικών ΦΟΔΣΑ και περιβαλλοντικά ασφαλής εφόσον τηρούνται χωρίς συμβιβασμούς οι όροι λειτουργίας τους με επαρκές προσωπικό και κατάλληλη οργάνωση, μηχανήματα και εξοπλισμό.
ü Να μην επιβαρυνθούν τα λαϊκά στρώματα μέσα από τα ανταποδοτικά τέλη και με οποιονδήποτε άλλο τρόπο. ΟΧΙ, στις ΣΔΙΤ, στις συμβάσεις παραχώρησης, σε κάθε είδους ιδιωτικοποίηση. Το κόστος των προγραμμάτων, εξοπλισμού και έργων για την ορθολογική διαχείριση των αποβλήτων, να προέρχονται από κεντρικούς δημόσιους πόρους, από μια μεγαλύτερη φορολόγηση του κεφαλαίου.
ü Μέτρα για την ορθή λειτουργία όλων των ΧΥΤΑ στην ΠΚΜ. Υλοποίηση έργων επεξεργασίας και τελικής διάθεσης των αποβλήτων, όπως και λειτουργία των μονάδων επεξεργασίας και ανακύκλωσης, από δημόσιο φορέα με έσοδα που θα προέρχονται από κρατικούς πόρους. »
Σωτήρης Αβραμόπουλος
Περιφερειακός Σύμβουλος Κεντρικής Μακεδονίας
Επικεφαλής της «Λαϊκής Συσπείρωσης Κεντρικής Μακεδονίας»
