Θα έχεις δει παντού γύρω σου, μια κατηγορία ανθρώπων, που προσπαθούν με κάθε τρόπο να σε εντυπωσιάσουν με τις τρομερές γνώσεις τους. Μια άσκοπη επίδειξη γνώσεων, χωρίς κάποιο ουσιαστικό λόγο.
Άνθρωποι που πιστεύουν πως αραδιάζοντας πέντε-έξι ψαγμένες ατάκες ή ζαλίζοντάς σε με ανούσιες λεπτομέρειες και τεχνικούς όρους, μπορούν να ανέβουν στα μάτια σου, ενώ τελικά καταφέρνουν το αντίθετο.
Πρόκειται συχνά για ημιμαθείς ψευτοκουλτουριάρηδες. Όλα στο γρήγορο σήμερα, έτσι κι η εκπαίδευση, έτσι κι η καθολική κατανόηση μιας κουλτούρας, μιας επιστήμης, μιας μορφής τέχνης. Διάβασες το οπισθόφυλλο ενός βιβλίου; Πες πως το διάβασες όλο.
Είναι δεδομένο ότι ο πραγματικός γνώστης ενός αντικειμένου ή μιας έννοιας, δε νιώθει καμία ανάγκη να σε εντυπωσιάσει με αυτές του τις γνώσεις. Γνωρίζει κάτι τόσο καλά, που για εκείνον είναι κάτι απόλυτα φυσικό. Θα μιλήσει γι’ αυτό τόσο απλά, σαν να σου λέει καλημέρα. Είναι κάτι αντίστοιχο με τον εκ της γεννήσεώς του πλούσιο άνθρωπο. Ήταν ανέκαθεν τόσο πλούσιος, οπότε είναι για εκείνον κάτι απόλυτα φυσιολογικό. Την επίδειξη και τα ξιπάσματα, θα τα δεις απ’ το λιγούρη νεόπλουτο, που έπιασε ξαφνικά κάποια παραπάνω χρήματα στα χέρια του από ο,τι είχε συνηθίσει.
Ο φαφλατάς παντογνώστης, φαίνεται να είναι ο μόνος που δεν μπορεί να αντιληφθεί το πόσο γελοίος δείχνει.
Χρησιμοποιεί πολύπλοκες και συχνά μη ορθές εννοιολογικά και συντακτικά εκφράσεις, για να εξηγήσει κάτι που θα μπορούσε να γίνει κατανοητό, μέσα από δυο απλές προτάσεις. Την επόμενη φορά που θα ρωτήσεις, για παράδειγμα, πώς λειτουργεί ένα εξάρτημα στον υπολογιστή σου κι ο τύπος αρχίζει να σου παπαγαλίζει κάθε τεχνικό όρο που αναγράφεται στο manual, μην κομπλάρεις που δεν κατάλαβες τίποτα. Πολύ πιθανό να μην καταλαβαίνει τίποτα κι αυτός που σου τα λέει.
Βλέπεις τον ψεφτοκουλτουριάρη κριτικό τέχνης, να σου αραδιάζει ένα σορό αλαμπουρνέζικους μη συνδεδεμένους και συχνά ακόμη κι αντιφατικούς όρους, σε μια προσπάθεια, όχι να προσεγγίσει πραγματικά το έργο, αλλά να προβάλει τον εαυτό του. Θεωρώντας πως όσο πιο περίπλοκες λέξεις χρησιμοποιήσει, τόσο πιο σπουδαίος θα φανεί στα μάτια του κόσμου. Βλέπεις απ’ την άλλη πλευρά, καταξιωμένους κι αξιόλογους επιστήμονες, να σου εξηγούν πώς λειτουργεί ένα ολόκληρο σύμπαν, με τρόπο που μπορεί να γίνει εύκολα κατανοητό απ’ το μέσο άνθρωπο, ακόμη κι αν δεν έχει λύσει ποτέ του μαθηματική εξίσωση.
Εκεί είναι όλο το θέμα. Όσο καλύτερα ξέρεις κάτι, τόσο πιο εύκολα το εξηγείς. Όσο για αυτούς που έχουν μάθει 2-3 στιχάκια ή αποφθέγματα που διάβασαν στα κοινωνικά δίκτυα και προσπαθούν να εντυπωσιάσουν πετώντας τα στο άσχετο, νομίζοντας έτσι πως είναι σπουδαίοι, σας παρακαλώ μην τους χαρίζεστε. Δεν υπάρχει μεγαλύτερη απόλαυση από τη στιγμή που τους ζητάς να σου πούνε τη συνέχεια του στίχου ή ποιος έχει γράψει αυτό που μόλις απήγγειλαν με στόμφο ή σε ποιο βιβλίο το έχουν διαβάσει.
Όλοι μας κάτι ξέρουμε καλά. Το αντικείμενο της εργασίας μας, των σπουδών μας, λεπτομέρειες γύρω απ’ το χόμπι μας και τόσα άλλα. Ας μείνουμε σε αυτά. Δεν είναι δυνατό να ξέρουμε τα πάντα. Δε θα κατηγορήσει κανείς έναν άνθρωπο που δεν είχε το χρόνο ή τη διάθεση να μάθει κάτι περισσότερο. Τουναντίον θα τον κατηγορήσει και θα τον θεωρήσει ακόμη και γελοίο, όταν προσπαθεί να δείξει πως γνωρίζει κάτι, για το οποίο έχει μόνο μια επιφανειακή εικόνα. Καθαρή ανασφάλεια να το παίζεις κάτι που δεν είσαι. Κάτι τέτοιο –το οποίο αναπόφευκτα θα αποκαλυφθεί σύντομα– δεν εντυπωσιάζει, αλλά αντίθετα ξενερώνει.
Εκτιμούμε σε κάποιον την απλότητα και την ταπεινότητά του, γιατί ένας πραγματικά σπουδαίος άνθρωπος δεν έχει ανάγκη επιδείξεως. Θέλουμε ανθρώπους, που θα μας εκπλήξουν σταδιακά με την αυθεντικότητά τους, χωρίς να το εκβιάζουν με θεατρινισμούς και δηθενιές. Ανθρώπους που δεν πιστεύουν πως τα ξέρουν όλα, γιατί δε μαθαίνονται όλα. Που έχουν ανοιχτό μυαλό για να ρουφάνε τη γνώση και ταπεινή καρδιά, για να δέχονται πως δεν είναι τέλειοι. Βαρεθήκαμε τους εξυπνάκηδες ξερόλες.
Συντάκτης: Κωνσταντίνα Γρημάνη
Επιμέλεια κειμένου: Πωλίνα Πανέρη
