Σε ένα «διαφορετικό» ταξίδι στην ιστορία και στην παράδοση είχαν την ευκαιρία να συμμετέχουν τα μέλη του Συλλόγου Οσσαίων «Η Αγία Κυράννα», οι οποίοι επισκέφθηκαν την «αρχόντισσα» της ορεινής Χαλκιδικής, την πανέμορφη Αρναία, το Σάββατο 6 Μαΐου 2023.
Η Αρναία (παλιά Λιαρίγκοβη), χτισμένη αμφιθεατρικά στους πρόποδες του όρους Χολομώντα στα 600 μέτρα υψόμετρο, είναι ένας από τους πιο όμορφους οικισμούς της ορεινής Χαλκιδικής. Οι κάτοικοι ξεπερνούν τους 2000 και ασχολούνται με την υλοτομία, την κτηνοτροφία, τη μελισσοκομία και το εμπόριο.
Η Αρναία διατηρεί ακόμη τον παραδοσιακό αρχιτεκτονικό χαρακτήρα της, με τα αναστηλωμένα παραδοσιακά σπίτια της, τα πλακόστρωτα σοκάκια της και τις πλατείες. Από την κεντρική πλατεία, το «παζάρι» όπως λέγεται, και με κέντρο αναφοράς τον μεγάλο πλάτανο μέσα από τον κορμό του οποίου κυλά πόσιμο νερό, ξεκινούν ακτινωτά πολλά δρομάκια τα οποία καταλήγουν σε μικρότερες παραδοσιακές πλατειούλες και γειτονιές.
Τα παραδοσιακά σπίτια, χτισμένα τον 19ο και στις αρχές του 20ού αιώνα, είναι σήμερα αναστηλωμένα και βαμμένα σε αποχρώσεις του λουλακιού, της ώχρας και του κεραμιδί, με καταπληκτικές κατασκευαστικές λεπτομέρειες.
Η Αρναία το 1987 χαρακτηρίστηκε από το Υπουργείο Πολιτισμού ως «ιστορικός τόπος» και «παραδοσιακός οικισμός» και με τη βοήθεια προγραμμάτων, αλλά και των ιδιοκτητών, έγιναν αναστηλώσεις και αποκαταστάσεις σε αρκετά κτίρια, τα οποία σήμερα κοσμούν όλο τον οικισμό.
Με συνοδούς τους καλύτερους πρεσβευτές της ιστορίας και της παράδοσης του τόπου, τον Αστέριο Καραστέργιο, πολιτικό μηχανικό-πρώην Δήμαρχο Αρναίας και τον Δημήτρη Κύρου, φιλόλογο-θεολόγο, περιηγηθήκαμε στον παραδοσιακό οικισμό, γνωρίσαμε την μακραίωνη ιστορία του, την λαογραφία και την παράδοση του τόπου!
Αφού ήπιαμε τον καφέ μας κάτω από τον υπεραιωνόβιο πλάτανο της πανέμορφης πλατείας, επισκεφθήκαμε και ξεναγηθήκαμε στο Μουσείο Υφαντικής, στο Ιστορικό-Λαογραφικό Μουσείο Αρναίας, στον Μητροπολιτικό ναό του Αγίου Στεφάνου και στο παλαιό Σχολείο-Δημαρχείο.
Το Ιστορικό-Λαογραφικό Μουσείο Αρναίας στεγάζεται σε ένα διόροφο πετρόκτιστο κτίριο, από τα παλαιότερα και εντυπωσιακότερα του οικισμού, γνωστό ως αρχοντικό Ιατρού ή Γιατράδικο, το οποίο αρχικά ανήκε στον Κωνσταντίνο Κατσάγγελο. Λειτουργεί ως μουσείο από το 1999 και σήμερα ανήκει στον Δήμο Αριστοτέλη. Η έκθεση αναπτύσσεται στο ισόγειο και στους δύο ορόφους, με μια εξαιρετική μουσειολογική προσέγγιση και χωρισμένο σε θεματικές ενότητες, όπου συμπυκνώνεται όλη η παράδοση της Αρναίας.
Το Μουσείο Υφαντικής στεγάζεται σ’ ένα διόροφο κτίριο του 1870, γνωστό ως οικία Γιαννούδενας. Η έκθεση επικεντρώνεται στην υφαντική παράδοση της Αρναίας, η οποία υπήρξε σπουδαίο κέντρο παραδοσιακής υφαντικής στην Χαλκιδική, με εξαιρετικά και σπάνια δείγματα υφαντών, μεταξύ των οποίων τα «καλλιγραφικά» αρνιώτικα χαλιά, τα οποία χρησιμοποιήθηκαν (κυρίως) για τη διακόσμηση των τοίχων.
Ο μητροπολιτικός ναός του Αγίου Στεφάνου χτίστηκε το 1812, ενώ το καμπαναριό του χρονολογείται από το 1889. Κάηκε το 1821 κατά την επανάσταση, αλλά και πρόσφατα το 2005 από άγνωστη αιτία.
Η τελευταία καταστροφική πυρκαγιά, ωστόσο, έδωσε την αφορμή για αρχαιολογικές ανασκαφές με σημαντικά ευρήματα, τα οποία αναδείχθηκαν και παρουσιάζονται κάτω από ειδικούς υαλοπίνακες στο πάτωμα. Μετά την μεγάλη πυρκαγιά και κάτω από τη συντονισμένη προσπάθεια κατοίκων και Εκκλησίας, συγκεντρώθηκε το ποσό για την αποκατάσταση του ναού και σε μόλις ενάμιση χρόνο η εκκλησία είχε αποδοθεί.
Η φωτιά, παρά την καταστροφή της, έδωσε την ευκαιρία για ανασκαφές, που διενήργησε η τότε 10η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων του ΥΠ.ΠΟ., οι οποίες ανέδειξαν ένα σπουδαίο κρυμμένο κομμάτι της ιστορίας του ναού, αλλά και της Αρναίας.
Η αρχαιολογική υπηρεσία έφερε στο φως τμήμα παλαιοχριστιανικής βασιλικής, που χρονολογείται στον 5ο αιώνα, έναν μικρό βυζαντινό ναό του 10ου αιώνα, τοιχογραφικό διάκοσμο, ταφές και επέκταση του ναού του 16ου-17ου αιώνα.
Η εκδρομή μας έκλεισε με το μεσημεριανό φαγητό, δοκιμάζοντας τοπικές γεύσεις στο άλσος της Αγίας Παρασκευής, μέσα σε ένα υπέροχο καταπράσινο τοπίο με βελανιδιές, ενώ απολαύσαμε τον απογευματινό μας καφέ στον Άγιο Πρόδρομο.
Ο Σύλλογος Οσσαίων εκφράζει τις θερμότερες ευχαριστίες του στον Στέργιο Καραστέργιο και στον Δημήτρη Κύρου -δύο ανθρώπους με ήθος, όραμα, σεβασμό και βαθείς γνώστες της ιστορίας και του πολιτισμού του τόπου τους-, για την υποδοχή τους, τη φιλοξενία και τις κατατοπιστικότατες πληροφορίες που μας έδωσαν για τον πραγματικά υπέροχο οικισμό της Αρναίας! Αυτή την αγάπη για τον τόπο του μας μετέφερε απλόχερα ο Στέργιος, κάνοντάς μας κι εμάς κοινωνούς της «αναγέννησης» της Αρναίας και δίνοντάς μας πολύτιμες εμπειρίες για την «αναγέννηση» της δικής μας αγαπημένης Όσσας!
Ευχαριστούμε, επίσης, την Ειρήνη και τον Θεοδόση Καραστέργιου για τη βοήθειά τους! Δύο νέους ανθρώπους που επέλεξαν να μείνουν και να δημιουργήσουν στον τόπο τους! Τέλος, ευχαριστούμε τον κ. Κύρου για τη δωρεά βιβλίων για τη βιβλιοθήκη του συλλόγου μας!
Η ανάπτυξη της χώρας μας οφείλει πολλά στην περιφέρεια και στους ανθρώπους της που κρατούν ζωντανά τα χωριά μας!
Το παράδειγμα της Αρναίας μπορεί να δώσει ιδέες και οράματα για το μέλλον σε μια χώρα που προσπαθεί να σταθεί στον παγκόσμιο χάρτη της οικονομίας, του πολιτισμού και της βιώσιμης ανάπτυξης, κρατώντας τον χαρακτήρα και την ιδιαίτερη φυσιογνωμία της!
Α.Μ.
