Πότε και πώς ανακηρύχθηκε Άγιος ο Γέροντας Παΐσιος; Παρουσίαση του ιστορικού της αγιοκατάταξης: η απόφαση της Αγίας και Ιεράς Συνόδου του Οικουμενικού Πατριαρχείου στις 13 Ιανουαρίου 2015, οι αντιδράσεις του πιστού λαού και η επίσημη αναγνώριση της αγιότητάς του.
Η απόφαση του Οικουμενικού Πατριαρχείου (13 Ιανουαρίου 2015)
Ο Γέροντας Παΐσιος εκοιμήθη το 1994 έχοντας ήδη τη φήμη ενός οσίου ανθρώπου. Χρειάστηκε να περάσουν 21 χρόνια μέχρι να έρθει η στιγμή της επίσημης αγιοκατάταξής του – μια σχετικά σύντομη περίοδος αναμονής, ένδειξη και αυτή της βεβαιότητας του εκκλησιαστικού πληρώματος για την αγιότητά του. Στις 13 Ιανουαρίου 2015, κατά τη διάρκεια της τακτικής συνεδρίας της, η Αγία και Ιερά Σύνοδος του Οικουμενικού Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως προχώρησε στην αναγνώριση της αγιότητας του Οσίου Παϊσίου.
Σύμφωνα με το επίσημο ανακοινωθέν, η Σύνοδος –αφού εξέτασε την εισήγηση της αρμόδιας Κανονικής Επιτροπής– αποφάσισε ομόφωνα την εγγραφή του μοναχού Παϊσίου του Αγιορείτου στο Αγιολόγιο της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Με άλλα λόγια, με ομόφωνη απόφαση των Συνοδικών Αρχιερέων υπό την προεδρία του Οικουμενικού Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίου, ο Γέροντας Παΐσιος ανακηρύχθηκε επίσημα Άγιος.
Η είδηση αυτή ανακοινώθηκε πανηγυρικά την ίδια ημέρα και έγινε δεκτή με μεγάλη χαρά από τους πιστούς σε όλο τον κόσμο. Δεν αποτέλεσε έκπληξη – όπως αναφέρθηκε, ο λαός περίμενε και επιθυμούσε αυτή την εξέλιξη. «Ήταν αναμενόμενη η Αγιοκατάταξη του Αγίου Παϊσίου από το ευρύτερο πλήρωμα της Εκκλησίας», σχολίασαν εκκλησιαστικοί παρατηρητές.
Πράγματι, από την ημέρα της κοίμησής του το 1994, η φήμη της αγιότητάς του είχε ήδη διαδοθεί παντού και ο κόσμος τον θεωρούσε Άγιο. Η επίσημη Πράξη της Εκκλησίας δεν έκανε παρά να επικυρώσει αυτή την πίστη του λαού. Ο ίδιος ο Οικουμενικός Πατριάρχης, σε μεταγενέστερη ομιλία του, σημείωσε ότι «η αγιότητα του Γέροντος Παϊσίου ήταν τόσο κραυγαλέα, ώστε η Εκκλησία κινήθηκε γρηγορότερα από το συνηθισμένο για την Αγιοκατάταξή του».
Αξίζει να αναφερθεί ότι η περίπτωση του Παϊσίου ήταν μέρος ενός ευρύτερου κύματος αγιοκατατάξεων συγχρόνων αγίων που λάμπρυναν την Ορθόδοξη Εκκλησία στα τέλη του 20ού και αρχές του 21ου αιώνα. Λίγο νωρίτερα, το 2013, είχε αγιοκαταταχθεί ο Όσιος Πορφύριος (ένας άλλος αγιασμένος Γέροντας της εποχής μας), ενώ ακολούθησαν και άλλοι, όπως ο Όσιος Ιάκωβος Τσαλίκης (2017) και ο Άγιος Εφραίμ Κατουνακιώτης (2020). Αυτό το γεγονός σχολιάστηκε ως μια ευλογία για τη σύγχρονη Εκκλησία, που αναδεικνύει νέα πρότυπα αγιότητας για τους πιστούς. Ο Άγιος Παΐσιος ξεχωρίζει ανάμεσα σε αυτούς ως ένας από τους πλέον αγαπητούς και “λαοφιλείς” αγίους.
Αντιδράσεις και αναγνώριση από τον λαό.
Η επίσημη αγιοκατάταξη του Παϊσίου χαιρετίστηκε με ενθουσιασμό και συγκίνηση από το πλήθος των πιστών. Ήταν, κατά κάποιο τρόπο, η εκπλήρωση των προσδοκιών του λαού του Θεού. Από πολλές έδρες ακούστηκε ότι «ο λαός πρώτα ανακήρυξε Άγιο τον Παΐσιο στις καρδιές του και έπειτα ήρθε και η Σύνοδος να το επιβεβαιώσει». Οι πιστοί αισθάνθηκαν δικαίωση για την ευλάβεια που έτρεφαν όλα αυτά τα χρόνια. Δεκάδες άρθρα και αφιερώματα δημοσιεύθηκαν αμέσως στον τύπο, υμνώντας την ταπείνωση, την αγάπη και τα χαρίσματα του νέου Αγίου. Ήδη το όνομά του άρχισε να μνημονεύεται επίσημα στις εκκλησίες και καταρτίστηκε η υμνολογία για την εορτή του.
Σημαντική στιγμή αποτέλεσε η πρώτη επίσημη πανηγυρική τιμή του Αγίου Παϊσίου. Λίγους μήνες μετά την αναγγελία, τον Ιούλιο του 2015, ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος επισκέφθηκε το Ιερό Ησυχαστήριο του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου στη Σουρωτή – τον τόπο όπου βρίσκεται ο τάφος του Αγίου Παϊσίου. Εκεί, παρουσία πλήθους πιστών, αναγνώστηκε επίσημα η Πατριαρχική και Συνοδική Πράξη της Αγιοκατάταξης, σε μια συγκινητική τελετή. Ο ίδιος ο Πατριάρχης μίλησε με θερμά λόγια για τον νέο Άγιο, υπογραμμίζοντας τη σημασία της αγιασμένης μορφής του για την Εκκλησία και τον σύγχρονο κόσμο. Την ίδια ημέρα τελέστηκε Πατριαρχικός Εσπερινός και η πρώτη πανηγυρική εορτή της μνήμης του Αγίου Παϊσίου, με την προσέλευση χιλιάδων πιστών που κατέκλυσαν τον χώρο για να τιμήσουν και να λάβουν την ευλογία του Αγίου.
Από τότε, κάθε χρόνο στις 12 Ιουλίου (ημέρα της κοιμήσεώς του) εορτάζεται επίσημα η μνήμη του Αγίου Παϊσίου με αγρυπνίες, θείες λειτουργίες και λοιπές λατρευτικές εκδηλώσεις σε όλη την ορθόδοξη οικουμένη.
Παράλληλα, η τιμή του Αγίου Παϊσίου έχει πλέον παγιωθεί στην ευσέβεια του λαού. Ο τάφος του στη Σουρωτή έχει μετατραπεί σε ένα από τα σημαντικότερα προσκυνήματα της Ελλάδας, όπου καθημερινά συρρέουν πιστοί για να προσευχηθούν και να ζητήσουν τη μεσιτεία του Αγίου. Η μορφή του Αγίου Παϊσίου αγιογραφείται επίσημα πλέον σε ναούς, και πολλά παιδιά βαπτίζονται με το όνομά του προς τιμήν του. Σε κάποιες εκκλησιαστικές επαρχίες έχει ανακηρυχθεί προστάτης συγκεκριμένων ομάδων – χαρακτηριστικά, ο ελληνικός στρατός τον τιμά ως προστάτη του Σώματος Διαβιβάσεων, λόγω της ιδιότητάς του ως ασυρματιστή. Όλες αυτές οι εκδηλώσεις δείχνουν ότι η Εκκλησία και ο λαός της αποδέχθηκαν ομόφωνα και με χαρά τον νέο Άγιο.
Αναγνώριση και τυχόν αντιρρήσεις
Γενικά, η αγιοκατάταξη του Παϊσίου έγινε αποδεκτή με καθολική θετικότητα. Δεν υπήρξαν ουσιαστικές αντιρρήσεις ή αμφισβητήσεις γύρω από την αγιότητά του – κάτι που δεν είναι αυτονόητο, αν σκεφτεί κανείς ότι επρόκειτο για μια σύγχρονη μορφή. Ενίοτε, σε αντίστοιχες περιπτώσεις, εκφράζονται επιφυλάξεις από ορισμένους κύκλους σχετικά με το αν βιάζεται η Εκκλησία να ανακηρύξει αγίους σύγχρονους Γέροντες. Ωστόσο, για τον Παΐσιο κάτι τέτοιο δεν πήρε έκταση.
Η συντριπτική πλειοψηφία κλήρου και λαού είδε με χαρά την απόφαση του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Ενδεικτικό είναι ότι και άλλες Ορθόδοξες Εκκλησίες (Πατριαρχεία, Αυτοκέφαλες Εκκλησίες) αποδέχθηκαν αμέσως την πράξη αγιοκατάταξης και συμπεριέλαβαν τον Άγιο Παΐσιο στο εορτολόγιό τους, τελώντας τη μνήμη του. Έτσι, ο Άγιος Παΐσιος τιμάται πλέον σε όλη την Ορθοδοξία, από το Άγιον Όρος μέχρι τη Ρωσία, τη Ρουμανία, τη Μέση Ανατολή και τη Διασπορά, ως ένας σύγχρονος Άγιος που ενώνει πνευματικά τους πιστούς με το παράδειγμά του.
Συνοψίζοντας, η επίσημη αναγνώριση του Αγίου Παϊσίου στις 13 Ιανουαρίου 2015 ήταν ένα ιστορικό γεγονός για την Εκκλησία, που επισφράγισε την ήδη υπάρχουσα φήμη αγιότητάς του. Το χρονικό της αγιοκατάταξης – από τις διεργασίες στη Σύνοδο, την ανακοίνωση, μέχρι την πρώτη πανηγυρική εορτή – έδειξε πόσο ζωντανή είναι η σχέση ανάμεσα στην πίστη του λαού και στην επίσημη πράξη της Εκκλησίας.
Ο Άγιος Παΐσιος, από τα ταπεινά Φάρασα της Καππαδοκίας, κατέστη πλέον ένας πανηγυρικά τιμώμενος Άγιος, συνεχίζοντας να καθοδηγεί και να εμπνέει τους πιστούς με την αγιασμένη ζωή και τις προσευχές του.
