Η Ελλάδα δεν υπήρξε μεγάλος αποδέκτης παραδοσιακής αναπτυξιακής βοήθειας USAID, όμως έχουν χρηματοδοτηθεί συγκεκριμένοι ελληνικοί φορείς μέσω στοχευμένων προγραμμάτων. Τα επίσημα στοιχεία δείχνουν ότι την περίοδο 2021-2024 η USAID διέθεσε περίπου $2,57 εκατ. προς την Ελλάδα, κυρίως σε αμερικανικά εκπαιδευτικά ιδρύματα με παρουσία στη χώρα
Εκπαιδευτικά & Πολιτιστικά Ιδρύματα
- Αμερικανικό Κολλέγιο Ελλάδος (American College of Greece – Deree/Pierce): Έχει μακρά συνεργασία με την USAID μέσω του προγράμματος American Schools and Hospitals Abroad (ASHA). Μεταξύ άλλων, το 2016 δόθηκε επιχορήγηση $300.000 για τη δημιουργία Κέντρου Προσομοιωμένων Χρηματοοικονομικών Συναλλαγών, ως εκπαιδευτικό εργαλείο για μελλοντικούς ηγέτες και επιχειρηματίες
. Πιο πρόσφατα, το 2024 ανακοινώθηκε νέα χρηματοδότηση $2 εκατομμυρίων, με σκοπό την ανάπτυξη ενός πανεπιστημιακού Hub STEM και Καινοτομίας στο campus του ACG
. Οι χρηματοδοτήσεις αυτές εντάσσονται στην αποστολή του ASHA να υποστηρίζει εκπαιδευτικά ιδρύματα εκτός ΗΠΑ, προβάλλοντας τις αμερικανικές εκπαιδευτικές πρακτικές και συμβάλλοντας στην ανάπτυξη ηγετικών στελεχών
.
- Κολλέγιο Ανατόλια (Θεσσαλονίκη): Επίσης αμερικανικής παράδοσης εκπαιδευτικό ίδρυμα, έχει ωφεληθεί από το πρόγραμμα ASHA. Το 2015 οι “Trustees of Anatolia College” έλαβαν επιχορήγηση ~$242.000 για την ανέγερση και εξοπλισμό του “Anna Papageorgiou STEM Center”, ενός υπερσύγχρονου κέντρου STEM στο campus του σχολείου
. Το νέο αυτό κτίριο εγκαινιάστηκε το 2022, με τη USAID/ASHA και το Ίδρυμα Παπαγεωργίου ως μεγάλους δωρητές
. Η επένδυση ενισχύει την διδασκαλία επιστημών και τεχνολογίας, ευθυγραμμισμένη με τις βέλτιστες αμερικανικές πρακτικές.
- Αμερικανική Γεωργική Σχολή (Thessaloniki – Perrotis College): Μη κερδοσκοπικός εκπαιδευτικός οργανισμός που ιδρύθηκε το 1904, αποτελεί άλλο ένα παράδειγμα σταθερής στήριξης από την USAID. Η συνεργασία ξεκίνησε ήδη από το 1950 και έκτοτε η Σχολή έχει λάβει πολλαπλές επιχορηγήσεις μέσω ASHA, χρηματοδοτώντας κρίσιμες υποδομές, εξοπλισμό και εργαστήρια
. Χαρακτηριστικά, το FY2015 εγκρίθηκε κονδύλι $200.000 για την προμήθεια εξειδικευμένου επιστημονικού εξοπλισμού, αναβαθμίζοντας το εργαστήριο Βιοεπιστημών του Perrotis College και επεκτείνοντας τις ακαδημαϊκές και ερευνητικές δυνατότητες των φοιτητών
. Το 2024 εγκαινιάστηκαν νέα υπερσύγχρονα εργαστήρια στο Perrotis College, με τη χρηματοδότηση της USAID/ASHA, γεγονός που υπογραμμίζει την αδιάλειπτη υποστήριξη του οργανισμού προς την ΑΓΣ για πάνω από 70 χρόνια
.
(Σημείωση: Το πρόγραμμα ASHA της USAID έχει χρηματοδοτήσει ιστορικά αρκετά εκπαιδευτικά ιδρύματα αμερικανικής παράδοσης στην Ελλάδα. Εκτός των παραπάνω, αξίζει να αναφερθεί ότι το Αμερικανικό Κολλέγιο Ελλάδος (Pierce – Deree) είχε αρχικά χρηματοδοτηθεί από την USAID ήδη το 1962 για την ανάπτυξη του campus στην Αγ. Παρασκευή
, ενώ μέχρι σήμερα συνεχίζει να λαμβάνει στήριξη για τεχνολογικό εξοπλισμό και υποδομές
Προγράμματα Επιχειρηματικής/Οικονομικής Ανάπτυξης
Σε αντίθεση με άλλες χώρες, δεν υπήρξε ευρείας κλίμακας οικονομικό/αναπτυξιακό πρόγραμμα της USAID αποκλειστικά για την Ελλάδα. Ωστόσο, κάποιες στοχευμένες δράσεις έμμεσα υποστήριξαν την επιχειρηματική εκπαίδευση και οικονομική συνεργασία:
- Κέντρο Προσομοιωμένου Χρηματιστηρίου (ACG): Όπως προαναφέρθηκε, η USAID χρηματοδότησε με $300.000 τη δημιουργία ενός Trading Room στο Αμερικανικό Κολλέγιο Ελλάδος
. Το έργο αυτό (ανακοινώθηκε σε White House Fact Sheet το 2016) παρέχει στους φοιτητές ένα πρακτικό εργαλείο οικονομικής εκπαίδευσης, προσομοιώνοντας συναλλαγές σε χρηματοπιστωτικές αγορές
. Στόχος ήταν η καλλιέργεια δεξιοτήτων επιχειρηματικότητας και χρηματοοικονομικής γνώσης στους νέους – μια επένδυση στο ανθρώπινο κεφάλαιο της Ελλάδας.
- Μνημόνιο Συνεργασίας ΗΠΑ–Ελλάδας (2023): Στις 13 Νοεμβρίου 2023, η κυβέρνηση της Ελλάδας υπέγραψε Μνημόνιο Κατανόησης με την USAID για συνεργασία στην ενεργειακή ασφάλεια και ανάπτυξη στη Νοτιοανατολική Ευρώπη
. Αν και δεν πρόκειται για άμεση επιχορήγηση προς ελληνική εταιρεία, το MoU αυτό εντάσσει την Ελλάδα ως εταίρο σε περιφερειακά προγράμματα ανάπτυξης (ιδίως στα Δυτικά Βαλκάνια), αξιοποιώντας την τεχνογνωσία της σε τομείς όπως η ενέργεια. Δείχνει έτσι μια νέα διάσταση οικονομικής συνεργασίας, όπου η Ελλάδα συμμετέχει από κοινού με την USAID σε έργα τρίτων χωρών. (Δεν υπάρχουν μέχρι στιγμής δημοσιευμένα ποσά, καθώς πρόκειται για πλαίσιο συνεργασίας και όχι συγκεκριμένη επιχορήγηση.)
Ανθρωπιστική Βοήθεια & Έκτακτη Ανάγκη
Η USAID έχει παράσχει ανθρωπιστική βοήθεια στην Ελλάδα σε περιπτώσεις κρίσεων και για τη διαχείριση προσφυγικών ροών:
- Κρατική ενίσχυση σε καταστροφές (π.χ. Πυρκαγιές 2007): Μετά τις καταστροφικές φωτιές του 2007, οι ΗΠΑ μέσω USAID διέθεσαν συνολικά ~$1,8 εκατ. σε βοήθεια έκτακτης ανάγκης
. Από αυτά, περίπου $1,2 εκατ. αφορούσαν πακέτο στήριξης προς την Ελληνική κυβέρνηση (εξοπλισμός ατομικής προστασίας για πυροσβέστες, τεχνική βοήθεια από ειδικούς) και $100.000 άμεση χρηματοδότηση στον Ελληνικό Ερυθρό Σταυρό
. Επίσης παραδόθηκαν υλικά όπως σκηνές, κουβέρτες, κιτ υγιεινής κ.α. αξίας ~$500.000 στον Ερυθρό Σταυρό, ανεβάζοντας τη συνολική συνεισφορά της USAID στο $1,8M
. Η βοήθεια αυτή συνέβαλε στην ανακούφιση πάνω από 100.000 πυρόπληκτων και στην ενίσχυση των υπηρεσιών έκτακτης ανάγκης της χώρας.
- Στήριξη προσφυγικών/μεταναστευτικών δράσεων: Κατά την προσφυγική κρίση στην Ελλάδα, η USAID (συχνά σε συντονισμό με το Υπ. Εξωτερικών των ΗΠΑ) χρηματοδότησε σειρά από μικρές ΜΚΟ που δραστηριοποιούνται στην ανθρωπιστική βοήθεια και ένταξη προσφύγων:
- Better Days Greece: ΜΚΟ με δράση στην εκπαίδευση νέων προσφύγων. Έλαβε χρηματοδότηση για εκπαιδευτικές πρωτοβουλίες σε δομές της Αθήνας
.
- Habibi.Works: Βραβευμένο community maker space στην Ήπειρο. Υποστηρίχθηκε οικονομικά ώστε να συνεχίσει να φέρνει κοντά αιτούντες άσυλο, διεθνείς εθελοντές δημιουργούς και τοπικούς Έλληνες, προσφέροντας χώρο εργαστηρίων και δεξιοτήτων σε προσφυγικούς καταυλισμούς
.
- Carry the Future: Διεθνής ομάδα αρωγής που μεταξύ άλλων δρα στην Ελλάδα. Χρηματοδοτήθηκε για δράσεις υποστήριξης οικογενειών προσφύγων (π.χ. διανομή ειδών για βρέφη και μεταφορά) σε ελληνικούς καταυλισμούς
.
- Yoga and Sport With Refugees: ΜΚΟ που χρησιμοποιεί τον αθλητισμό και τη γιόγκα ως μέσο ενδυνάμωσης προσφύγων (ιδρύθηκε αρχικά στη Λέσβο). Έλαβε επιχορήγηση από την USAID για να επεκτείνει τις πρωτοβουλίες ένταξης μέσω αθλητικών δραστηριοτήτων στα camps
.
- Be Aware And Share (BAAS): Οργάνωση που διαχειρίζεται εκπαιδευτικό κέντρο για πρόσφυγες στα Ιωάννινα. Ενισχύθηκε οικονομικά από την USAID για τη λειτουργία του κοινοτικού αυτού κέντρου, που προσφέρει μαθήματα και υποστήριξη σε παιδιά και νέους πρόσφυγες
.
- (Ενδεικτικό ειδικό πρόγραμμα) “Empowering LGBTQIA+ Refugees in Greece”: Μία πρόσφατη μικρή επιχορήγηση ύψους $25.000 εγκρίθηκε από την USAID με στόχο την υλική, νομική και ψυχολογική υποστήριξη ΛΟΑΤΚΙ+ αιτούντων άσυλο στην Ελλάδα, καθώς και την ενημέρωση της κοινωνίας των πολιτών για τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν
. (Σημ.: Το πρόγραμμα αυτό ανεστάλη στις αρχές 2025 λόγω της γενικής παύσης χρηματοδοτήσεων που επέβαλε η νέα ηγεσία της USAID, αλλά αποτελεί παράδειγμα στοχευμένης ανθρωπιστικής δράσης για ευάλωτη ομάδα).
- Better Days Greece: ΜΚΟ με δράση στην εκπαίδευση νέων προσφύγων. Έλαβε χρηματοδότηση για εκπαιδευτικές πρωτοβουλίες σε δομές της Αθήνας
Δημοκρατία, ΜΜΕ & Κοινωνία των Πολιτών
Παρά το ότι η Ελλάδα είναι ανεπτυγμένη δημοκρατία, η USAID έχει υποστηρίξει ορισμένες πρωτοβουλίες ενίσχυσης της κοινωνίας των πολιτών και ΜΜΕ, συχνά στο πλαίσιο περιφερειακών προγραμμάτων στα Βαλκάνια:
- Κέντρο για τη Δημοκρατία και τη Συμφιλίωση στη ΝΑ Ευρώπη (CDRSEE): ΜΚΟ με έδρα τη Θεσσαλονίκη, γνωστή για το πρόγραμμα διαβαλκανικής συγγραφής σχολικών εγχειριδίων ιστορίας. Σύμφωνα με ελληνικές δημοσιογραφικές πηγές, το CDRSEE χρηματοδοτήθηκε από την USAID για δράσεις προώθησης της δημοκρατίας και συμφιλίωσης στην περιοχή
. (Επίτιμος πρόεδρός του υπήρξε ο Αμερικανός διπλωμάτης Μιλτιάδης – “Μάικ” – Νίμιτς, εξ ου και η αναφορά ως «οργανισμός του Nimitz» στον Τύπο). Η στήριξη αυτή εντάσσεται στην κατηγορία προγραμμάτων δημοκρατικής ανάπτυξης, με στόχο να ενισχυθεί ο διαπολιτισμικός διάλογος και η σταθερότητα στα Βαλκάνια μετά τις συγκρούσεις των ‘90s.
- ΜΜΕ και ενημέρωση: Δεν υπάρχουν επίσημα στοιχεία για απευθείας επιχορηγήσεις σε ελληνικά ειδησεογραφικά μέσα από την USAID. Ωστόσο, αποκαλύψεις του 2025 (π.χ. από WikiLeaks μέσω RSF) ανέδειξαν ότι η USAID έχει παγκοσμίως χρηματοδοτήσει εκατοντάδες δημοσιογραφικούς οργανισμούς, εγείροντας ερωτήματα για την ανεξαρτησία των ΜΜΕ
. Στην Ελλάδα, ο δημόσιος διάλογος περιστράφηκε γύρω από πιθανές τέτοιες χρηματοδοτήσεις: ελληνικά δημοσιεύματα ανέφεραν ότι η USAID “αγόραζε ουσιαστικά μέσα ενημέρωσης” διεθνώς, συμπεριλαμβάνοντας και χώρες της Ευρώπης
. Μια “λίστα 2.000” Ελλήνων δημοσιογράφων, πολιτικών και παραγόντων φημολογείται ότι λάμβαναν πληρωμές για την προώθηση φιλοαμερικανικών θέσεων, όμως μέχρι στιγμής δεν έχουν δημοσιοποιηθεί επίσημα ονόματα (πληροφορία που αντιμετωπίζεται με επιφύλαξη)
. Ενδεικτικά, αναφορές κάνουν λόγο για χρηματοδότηση δράσεων όπως: ένα ειδησεογραφικό portal για τα Βαλκάνια και την Ανατ. Ευρώπη, καθώς και πρωτοβουλίες ενημέρωσης που στήριξαν τη Συμφωνία των Πρεσπών στη Β. Ελλάδα
. (Οι αναφορές αυτές προέρχονται από ελληνικά ΜΜΕ του 2025, στο πλαίσιο ερευνών για τη δραστηριότητα της USAID, αλλά δεν συνοδεύονται πάντα από επίσημα έγγραφα.)
Σύνοψη: Συνολικά, τα ανοιχτά δεδομένα επιβεβαιώνουν ότι η USAID στην Ελλάδα επικεντρώθηκε κυρίως σε εκπαιδευτικές υποδομές αμερικανικών ιδρυμάτων (π.χ. Deree, Anatolia, ΑΓΣ), σε ανθρωπιστικά έργα (επείγουσα βοήθεια και μικρές ΜΚΟ για πρόσφυγες) και σε επιλεγμένες δράσεις της κοινωνίας των πολιτών. Δεν υπήρξε ένα μεγάλο πρόγραμμα οικονομικής βοήθειας ή ανάπτυξης επιχειρήσεων όπως σε αναπτυσσόμενες χώρες – οι χρηματοδοτήσεις ήταν στοχευμένες. Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία ForeignAssistance.gov, κατά την προεδρία Μπάιντεν (2021-2024) η USAID διέθεσε ~2,57 εκατ. δολάρια για προγράμματα που αφορούν την Ελλάδα
, ενώ συγκεκριμένα προγράμματα όπως το ASHA και τα Taft Refugee Funds εξηγούν πού κατευθύνθηκαν αυτά τα ποσά. Επιπλέον, μέσω του Υπ.Εξ. των ΗΠΑ διοχετεύτηκαν στην Ελλάδα $30 εκατ. (FY2022) για στρατιωτική βοήθεια (Foreign Military Financing)
. Τα στοιχεία διαψεύδουν ισχυρισμούς περί «δισεκατομμυρίων» – η πραγματικότητα αφορά εκατομμύρια δολάρια σε εξειδικευμένες επιχορηγήσεις, με σαφείς στόχους (εκπαίδευση, ανθρωπισμός, μεταρρυθμίσεις) και συχνά μέσω αμερικανικών φορέων υλοποίησης.
Πηγές: Επίσημα δεδομένα ΗΠΑ (ForeignAssistance.gov, USAspending), αναφορές USAID/ASHA, δελτία Τύπου (Πρεσβεία ΗΠΑ), καθώς και ελληνικός τύπος (δημοσιογραφικές έρευνες σε Factchecker.gr, Pentapostagma, Militaire.gr, κ.ά.)
κ.ά. που τεκμηριώνουν τις παραπάνω χρηματοδοτήσεις.
